Znieważenie i zniesławienie to przestępstwa, które często bywają mylone. Choć obydwa dotyczą naruszenia godności osobistej, różnią się zarówno charakterem, jak i konsekwencjami prawnymi. Znajomość różnic między tymi pojęciami może być istotna zarówno dla osób, które czują, że ich prawa zostały naruszone, jak i dla tych, którzy zostali oskarżeni o popełnienie jednego z tych czynów. Dowiedz się, czym są znieważenie i zniesławienie według polskiego prawa, jakie przepisy je regulują, jakie grożą za nie kary oraz jakie kroki prawne mogą podjąć osoby poszkodowane.
Zniesławienie, zgodnie z polskim Kodeksem karnym (art. 212), jest przestępstwem polegającym na pomówieniu innej osoby, instytucji, osoby prawnej lub grupy osób o cechy, które mogą podważyć dobre imię w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do prowadzenia działalności zawodowej. Zniesławienie zazwyczaj dotyczy wypowiedzi lub publikacji, które mogą wywołać negatywne skojarzenia o ofierze w społeczeństwie, wpływając na jej reputację i odbiór w środowisku zawodowym lub społecznym. Przykładem może być publiczne oskarżenie kogoś o nieuczciwe działania, mimo że zarzuty te są bezpodstawne. Zniesławienie może mieć miejsce w formie ustnej, pisemnej lub elektronicznej, np. w internecie. Za to przestępstwo grozi kara grzywny lub ograniczenia wolności. W przypadku zniesławienia w mediach lub w internecie kara może być bardziej surowa – nawet do roku pozbawienia wolności.
Znieważenie (art. 216 Kodeksu karnego) odnosi się do obraźliwego zachowania lub wypowiedzi skierowanych bezpośrednio do konkretnej osoby, które naruszają jej godność osobistą. W przeciwieństwie do zniesławienia, znieważenie nie odnosi się do opinii publicznej – jego celem jest bezpośrednie obrażenie adresata w sposób personalny. Przykładem znieważenia może być obelżywe wyrażenie skierowane w twarz osoby lub wysłanie do niej obraźliwego listu lub wiadomości. Znieważenie może być karane grzywną, ograniczeniem wolności, a w przypadku wykorzystania środków masowej komunikacji – pozbawieniem wolności do roku. W sytuacji, gdy dochodzi do znieważenia funkcjonariusza publicznego (np. policjanta podczas wykonywania obowiązków służbowych), konsekwencje mogą być jeszcze poważniejsze.
Podstawową różnicą między zniesławieniem a znieważeniem jest sposób, w jaki przestępstwo wpływa na osobę poszkodowaną. Zniesławienie dotyczy rozpowszechnienia informacji, które mogą negatywnie wpłynąć na reputację ofiary w oczach innych ludzi, podczas gdy znieważenie jest bezpośrednim atakiem na godność osobistą osoby, która jest bezpośrednim lub pośrednim odbiorcą obraźliwych treści. Różnica leży także w celu działania sprawcy – w przypadku zniesławienia chodzi o podważenie czyjegoś dobrego imienia, podczas gdy w przypadku znieważenia – o obrażenie i zranienie drugiej osoby. Ponadto oba przestępstwa są inaczej traktowane przez sądy pod względem dowodowym i wymagają różnego podejścia w procesie sądowym.
Osoba poszkodowana zarówno zniesławieniem, jak i znieważeniem, ma prawo dochodzić swoich praw na drodze sądowej. W przypadku zniesławienia można wystąpić z powództwem cywilnym o ochronę dóbr osobistych, domagając się przeprosin, usunięcia zniesławiającej treści oraz zadośćuczynienia finansowego. W przypadku znieważenia możliwe jest wniesienie skargi do prokuratury lub wniesienie aktu oskarżenia. Sąd może zasądzić karę grzywny, ograniczenia wolności lub, w szczególnych przypadkach, pozbawienia wolności dla sprawcy.
Zniesławienie i znieważenie w internecie podlegają tym samym regulacjom prawnym co przestępstwa popełnione offline, jednak mają swoje specyficzne aspekty. Ze względu na zasięg internetu i możliwość błyskawicznego rozpowszechnienia informacji, zniesławienie lub znieważenie w sieci może prowadzić do znacznie większych szkód. Artykuł 212 § 2 Kodeksu karnego przewiduje, że zniesławienie za pomocą środków masowego komunikowania może skutkować surowszą karą – do roku pozbawienia wolności. Również znieważenie w internecie jest traktowane jako poważne naruszenie, karane nawet pozbawieniem wolności do roku. W takich przypadkach sądy szczegółowo analizują treści, intencje autora oraz zakres szkód.
W Polsce zniesławienie i znieważenie są traktowane jako przestępstwa przeciwko godności osobistej, które podlegają odpowiedzialności karnej. Wysokość kary zależy od rodzaju przestępstwa, jego okoliczności oraz formy, w jakiej zostało popełnione:
Zniesławienie i znieważenie są przestępstwami, które różnią się charakterem i konsekwencjami, ale obydwa stanowią naruszenie praw osobistych i godności drugiego człowieka. Znajomość przepisów oraz różnic między tymi przestępstwami jest ważna, aby móc skutecznie dochodzić swoich praw w przypadku naruszenia. Polskie prawo przewiduje różne sposoby ochrony w obu przypadkach, a osoby poszkodowane mają możliwość podjęcia działań zarówno na drodze cywilnej, jak i karnej. Zrozumienie, jakie kroki prawne są dostępne oraz jak działa system kar dla tych przestępstw, jest istotne, aby skutecznie bronić swoich praw i dochodzić sprawiedliwości. W takich sytuacjach warto skorzystać z pomocy radcy prawnego, który zapewni profesjonalne wsparcie na każdym etapie postępowania.
